Hơn 1,7 triệu tỷ đồng đang nằm trong quỹ ngoài ngân sách nhưng tỷ lệ giải ngân thấp

Tuy nhiên, hệ thống quỹ này vẫn còn bộc lộ những điểm nghẽn. Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga đã chỉ ra 05 bất cập, trong đó có bất cập pháp lý và xung đột thể chế; chậm ban hành văn bản hướng dẫn quy chế hoạt động; hiệu quả sử dụng vốn còn thấp, nhiều quỹ dư lớn nhưng không hấp thụ được. Đáng chú ý, hơn 1,7 triệu tỷ đồng đang nằm trong hệ thống các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách (theo báo cáo của Chính phủ). Tỷ lệ giải ngân bình quân chỉ đạt khoảng 70 - 80%, thậm chí có quỹ chỉ giải ngân được 30 - 40%. Các quỹ thuộc nhóm bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp đang giữ lượng tiền nhàn rỗi rất lớn, chủ yếu đầu tư vào trái phiếu Chính phủ, tuy an toàn nhưng hiệu quả sinh lời thấp, chưa tối ưu hóa nguồn lực. Trong khi đó, các quỹ cần vốn cho phát triển như Quỹ Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa hay Quỹ Hỗ trợ hợp tác xã lại gặp khó trong tiếp cận nguồn bổ sung, do rào cản về thủ tục và giới hạn tín dụng.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga cũng chỉ ra bất cập trong phối hợp liên ngành thiếu đồng bộ, dữ liệu chưa được kết nối, cơ chế huy động xã hội hóa và đồng đầu tư chưa rõ ràng. "Phần lớn các quỹ vẫn phụ thuộc nặng vào ngân sách nhà nước. Các mô hình huy động nguồn lực ngoài ngân sách như đồng tài trợ, đối ứng hoặc hợp tác công tư mới chỉ ở giai đoạn thử nghiệm, chưa được luật hóa. Điều này khiến cho những quỹ lẽ ra có thể trở thành đòn bẩy tài chính cho đổi mới sáng tạo, chuyển đổi xanh, hay khởi nghiệp vẫn bị bó hẹp trong vòng tròn ngân sách", đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga đánh giá.

Để khắc phục những bất cập này, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga đề xuất 06 giải pháp trọng tâm. Đó là thống nhất khung pháp lý cho các quỹ tài chính ngoài ngân sách, trong đó xác định rõ tiêu chí thành lập, cơ chế hoạt động, mô hình quản trị và quy trình kiểm toán độc lập. Ban hành kịp thời các nghị định, quy chế còn thiếu, ưu tiên các quỹ đang chờ cơ chế vận hành như Quỹ Viễn thông công ích, Quỹ Bảo vệ môi trường, Quỹ Hỗ trợ đầu tư. Thiết lập hệ thống giám sát số hóa liên thông toàn quốc, công khai định kỳ dữ liệu thu - chi - tồn quỹ - giải ngân trên cổng thông tin của Bộ Tài chính. Rà soát, sắp xếp lại các quỹ hoạt động kém hiệu quả hoặc trùng lặp chức năng; quỹ có mức giải ngân dưới 70% trong hai năm liên tiếp cần trình phương án điều chuyển hoặc hợp nhất. Mở rộng cơ chế huy động nguồn lực xã hội, nhất là với các quỹ phát triển doanh nghiệp, hợp tác xã, đổi mới sáng tạo và du lịch thông qua hình thức đồng đầu tư, đối ứng và chia sẻ rủi ro có điều kiện. Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn nhàn rỗi của các quỹ bảo hiểm, trong giới hạn an toàn nhằm bảo toàn và phát triển quỹ nhưng vẫn bảo đảm nguyên tắc an sinh xã hội bền vững.

"Việc quản lý và sử dụng hiệu quả các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách là phép thử cho năng lực điều hành tài chính công hiện đại, minh bạch và hiệu quả. Nếu được vận hành đúng hướng, đây sẽ là nguồn lực bổ sung quan trọng cho phát triển kinh tế xanh, đổi mới sáng tạo và an sinh xã hội, giúp giảm gánh nặng cho ngân sách nhà nước, đồng thời gia tăng niềm tin của nhân dân vào hiệu quả sử dụng tiền thuế", đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga nhấn mạnh tại hội trường./.

(Theo Báo Hải Phòng điện tử)